Communicatie

 

Kloppen de stereotypen?

In deze nieuwsbrief nemen we jullie mee in een thema dat voor veel gezinnen herkenbaar is: communicatie met pubers. Waarom lijkt praten soms onmogelijk? Wat zit er onder die "pff" of dat "weet ik niet"? En vooral: hoe kunnen we de verbinding behouden, ook als woorden tekortschieten?

Communicatie: meer dan woorden

"Jaaaaaaa." "Pffffff." "kweet niet." Wie met pubers leeft of werkt, kent deze uitspraken maar al te goed. Vooral bij hoogbegaafde en hooggevoelige jongeren merken we dat communicatie plots moeilijker wordt. Ouders voelen zich machteloos, begeleiders raken gefrustreerd, jongeren trekken zich terug. Maar wat gebeurt er nu écht? Communicatie is zoveel meer dan woorden. Slechts 7% van onze communicatie bestaat uit wat we letterlijk zeggen. Meer dan 50% zit in onze lichaamstaal: onze houding, gezichtsuitdrukking, de manier waarop we ademhalen, waar onze ogen naartoe dwalen. En dan is er nog de toon van onze stem, goed voor 38%. In de puberteit verandert het lichaam. Ook psychisch. Jongeren worden zich hyperbewust van hoe ze overkomen, maar hebben vaak nog weinig grip op wat ze uitstralen. Ze voelen zich overspoeld, onzeker of onbegrepen. Lichaam en geest moeten elkaar opnieuw leren kennen. Dat heeft directe gevolgen voor hoe ze communiceren – en vooral voor wat ze niét meer zeggen. Lang voor Mannaz een school werd, organiseerden we al inspiratiegroepen waarin we met kleine groepjes jongeren werkten rond communicatie. We begonnen altijd bij hun eigen definitie van communicatie: “Dat zijn toch woorden?” En stap voor stap ontdekten ze hoeveel er onuitgesproken blijft. Hoe hun houding boodschappen zendt die ze zelf niet doorhebben. Hoe ze zelf verkeerd worden begrepen omdat hun toon of blik iets anders vertelt dan hun woorden. We leerden hen luisteren met hun ogen. Kijken naar wat niét gezegd wordt. En vooral: voelen hoe communicatie van binnenuit komt. Vanuit zelfkennis, zelfregulatie en vertrouwen. Vandaag zitten deze inzichten verweven in alles wat we bij Mannaz doen. In SOLE-projecten, in gesprekken met onze jongeren, in de manier waarop we naar hen kijken. Want we geloven dat wie zijn eigen communicatie beter leert begrijpen, ook meer ruimte voelt om echt zichzelf te zijn.

Waarom communicatie zo vaak stokt

Onze hersenen zijn gebouwd om sociale signalen op te vangen en te interpreteren – maar dat loopt in de puberteit vaak tijdelijk wat stroever. De prefrontale cortex, het deel van het brein dat helpt bij zelfreflectie, impulscontrole en het inschatten van sociale situaties, is volop in ontwikkeling. Tegelijk maken jongeren een hormonale storm door, waardoor emoties intenser binnenkomen én sterker worden uitgezonden. Dit zorgt ervoor dat lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen soms niet (meer) kloppen met wat jongeren voelen of bedoelen. Een gesloten houding, een boze blik of een mokkende toon betekent niet altijd verzet of onwil, maar kan net zo goed verwarring, schaamte of overprikkeling zijn. Zeker bij hooggevoelige en hoogbegaafde jongeren, die vaak extra alert zijn op detail en betekenis, maar moeite hebben om hun binnenwereld helder te verwoorden. Wanneer volwassenen dan enkel op de woorden reageren – of erger nog: op het uitblijven ervan – ontstaan er snel misverstanden. Communicatie stokt, frustratie groeit. Net daarom is het zo belangrijk dat we verder leren kijken dan de buitenkant, en jongeren de ruimte geven om hun communicatiestijl terug te vinden, op hun eigen tempo.

Wat kun je als ouder doen?

Kijk eerst. Probeer niet meteen te reageren op woorden, maar observeer houding, blik, toon. Wat zie je echt? Toon je eigen kwetsbaarheid. Zeg gerust: “Ik zie dat er iets speelt, maar ik weet niet hoe ik je kan bereiken. Wil je me helpen?” Vermijd het verhoor. Stel open vragen, maar geef ook ruimte om even niets te zeggen. Laat stilte bestaan. Soms komt er iets veel later. Soms ook niet. Beide is oké. Ga samen wandelen of fietsen. Beweging maakt gesprekken vaak losser dan wanneer je tegenover elkaar zit. Goed nieuws: vanaf september starten we opnieuw met onze communicatiegroepen voor jongeren. In kleine, veilige kring werken we samen aan het verkennen en versterken van hun eigen communicatiestijl – vanuit hun eigen ritme en gevoeligheid. Meer info volgt binnenkort via onze website en sociale media.