Studeren zonder stress

 

Studeren zonder stress

De examenperiode komt eraan. En dat voelen we bij veel jongeren – maar ook bij ouders. Bij Mannaz kregen we deze week een mail met de vraag: “Wat kan ik doen om mijn kind te helpen zonder extra druk te zetten?” Want hoewel veel hoogbegaafde jongeren op papier ‘makkelijk’ zouden moeten studeren, is de realiteit vaak anders. Zeker bij wie ook hoogsensitief is, komen faalangst, overprikkeling en uitstelgedrag regelmatig voor. Daarom delen we deze week enkele inzichten over studeren in balans. Geen magische trucjes, wel concrete handvatten die écht werken bij gevoelige, intens denkende jongeren.

Waarom examens zo moeilijk kunnen zijn

Hoogbegaafde jongeren verwerken informatie snel en diep. Hun brein maakt complexe verbindingen, ziet verbanden die anderen ontgaan en denkt vaak meerdere stappen vooruit. Maar dat betekent niet dat ze automatisch goed leren studeren. Integendeel: veel hoogbegaafde jongeren hebben lange tijd ‘op inzicht’ kunnen werken. Ze onthouden makkelijk, begrijpen snel, en kregen in de lagere school zelden écht moeilijke opdrachten die hen leerstrategieën bijbrachten. Wanneer het tempo in het secundair plots stijgt, én er grotere hoeveelheden leerstof verwerkt moeten worden, botsen ze vaak op hun grenzen. En dan duikt voor het eerst een ongemakkelijk gevoel op: "Ik weet niet hoe ik dit moet aanpakken." Wanneer daar ook nog hoogsensitiviteit meespeelt, wordt het extra complex. Het brein van een hoogsensitieve jongere verwerkt prikkels diepgaander én uitgebreider: niet alleen de leerstof, maar ook de omgeving, de sfeer in huis, de toon van een opmerking, de spanningen tussen klasgenoten of verwachtingen van ouders komen binnen. Die overprikkeling vertaalt zich in piekergedrag, uitstelgedrag, faalangst of zelfs fysieke klachten zoals hoofdpijn of vermoeidheid. Wat van buitenaf soms lijkt op 'luiheid' of 'gebrek aan motivatie', is in werkelijkheid vaak verlamming door interne druk. Onderzoek van dr. Sandra L. Schneider (University of South Florida) toont aan dat jongeren met een hoge cognitieve intensiteit baat hebben bij expliciete leerstrategieën om overbelasting te vermijden. Ze kunnen grote hoeveelheden informatie aan, maar hebben houvast nodig om die informatie te structureren. Als dat ontbreekt, lopen ze vast in hun eigen complexiteit. Ook het werk van psychologe Elaine Aron, bekend van haar baanbrekend onderzoek naar hoogsensitiviteit, benadrukt het belang van herstelmomenten. Jongeren met een hooggevoelig zenuwstelsel hebben méér rust nodig om informatie te verwerken, én om hun emotioneel systeem in balans te houden. Een studieritme met weinig pauzes, een druk gezinsklimaat of continue prestatiedruk zorgen bij hen sneller voor uitputting en blokkades. Bovendien is motivatie bij deze jongeren sterk gekoppeld aan zingeving. Een leerstofpakket dat als zinloos aanvoelt, roept weerstand op. En wanneer het gevoel ontstaat dat ‘het toch nooit goed genoeg is’, haakt een perfectionistisch brein af. Dit zorgt ervoor dat veel hoogbegaafde jongeren bij examens precies op hun zwakke plek geraakt worden: hun behoefte aan autonomie, overzicht en betekenis.

Drie tips voor ouders van gevoelige studenten

1. Creëer structuur zonder controle Jongeren met een gevoelig brein hebben nood aan houvast, maar ook aan autonomie. Help bij het maken van een overzichtelijke planning, maar laat ruimte voor eigen keuzes. Een open vraag als “Wat zou vandaag voor jou goed voelen?” helpt meer dan een strikte instructie. De combinatie van voorspelbaarheid en keuzevrijheid vermindert weerstand én stress. 2. Stimuleer microdoelen Grote taken kunnen verlammend werken. Door doelen op te knippen in microdoelen (“Lees dit ene paragraafje”, “Maak vijf oefeningen”) wordt het overzichtelijker. Microdoelen activeren het beloningssysteem van de hersenen, wat motivatie op gang helpt. Voor jongeren met uitstelgedrag is dit vaak het begin van een betere flow. 3. Bouw bewust pauzes in Het brein leert niet door te blijven studeren, maar door af te wisselen tussen inspanning en ontspanning. Zeker bij gevoelige jongeren zijn herstelmomenten cruciaal. Plan elke dag een paar vaste pauzemomenten met beweging, frisse lucht of zelfs een creatief tussendoortje. Zo raakt het zenuwstelsel niet overbelast, en blijft de informatie beter hangen.   We blijven tijdens de examenweken beschikbaar voor vragen, tips en een luisterend oor. Merk je dat je kind overloopt of dreigt te blokkeren? Dan kan een eenmalige rustsessie, een kort begeleidingsmoment of gewoon even samen sparren al veel verschil maken. Neem gerust contact op. We denken graag mee. Met warmte, Annick