Wat als we gewoon helpen?

 

Wat als we gewoon helpen?

Ik heb mijn goede daad voor vandaag al gedaan. Op weg terug van de bank, net toen ik de Saske-brug naderde, stond daar een groepje van vier of vijf tienermeisjes gezellig te kletsen. Ik was aan het bedenken hoe ik er met mijn bakfiets langs kon rijden, toen er uit de tegenovergestelde richting een oudere dame kwam aanfietsen — plots een spectaculaire schuiver en midden op de weg haar zij bleef stilliggen. De meisjes bleven gewoon staan en één van hen zei: “Zouden we haar moeten helpen?” Ik riep: “Help haar!” — en het was alsof ze plots wakker schrokken uit een andere werkelijkheid. Toen ik bij haar kwam, bleek ze gelukkig in leven, maar was ze wel erg geschrokken. Haar voet was van het pedaal gegleden en ze was gevallen op het natte, met bladeren bedekte wegdek. We hielpen haar samen overeind en klopten de bladeren van haar jas. Ze bedankte ons wel duizend keer, en ik kon het niet laten om te zeggen: “Is dit niet iets wat vanzelfsprekend zou moeten zijn?” Soms is een kleine val op een nat brugje alles wat we nodig hebben om ons te herinneren wat echt telt: gewoon even stilstaan, kijken, en helpen.

Verwondering tijdens de kijkstage

Toevallig — of misschien niet — was dat net wat onze kijkstagiaire deze week het meest raakte: hoe vriendelijk en behulpzaam de jongeren bij Mannaz met elkaar omgaan. Ze merkte op hoe ze elkaar spontaan ondersteunen, ook zonder dat iemand het vraagt. Hoe ze het zien wanneer iemand even worstelt, en zonder veel woorden inspringen. In een tijd waarin ‘jezelf redden’ vaak hoger wordt gewaardeerd dan zorg dragen voor elkaar, is het ontroerend om te merken hoe natuurlijk deze vriendelijkheid hier ontstaat. Niet omdat het moet, maar omdat het klopt. Omdat het veilig voelt om zacht te zijn.

Vriendelijkheid en dienstbaarheid

Hoogbegaafde en hooggevoelige jongeren worden vaak gezien als rationeel, analytisch of zelfs afstandelijk. Toch schuilt er achter dat sterke hoofd vaak een diep voelend hart. Ze zijn opmerkzaam, alert en intens, en voelen emoties vaak sterker dan hun leeftijdsgenoten. Onderzoek wijst uit dat veel van deze jongeren een verhoogde emotionele intensiteit hebben (Dabrowski, 1972). Ze voelen de stemming van anderen als een subtiel signaal in de kamer — vaak nog vóór iemand iets zegt. Deze intensiteit kan soms te veel worden. In een wereld die snelheid, prestaties en resultaten waardeert, lopen jongeren met een sterk empathisch vermogen het risico zichzelf uit het oog te verliezen. Sommigen leren hun gevoelens te negeren uit zelfbescherming, terwijl anderen zich verstrikt voelen in de emoties van hun omgeving, wat spanning, frustratie of schuldgevoel kan veroorzaken. Tegelijkertijd schuilt in deze gevoeligheid een groot potentieel: een diepe compassie en een oprechte betrokkenheid bij anderen. Dienstbaarheid — iets doen voor een ander — kan voor deze jongeren een helende uitlaatklep zijn. Door hun empathie in actie om te zetten, ervaren ze controle, betekenis en verbondenheid. Het helpt hen om hun eigen intensiteit te reguleren en om een gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen dat niet alleen afhankelijk is van prestatie. Het vermogen om een ander te helpen transformeert hun gevoeligheid van een last naar een bron van kracht. Bij Mannaz zien we dagelijks hoe dit werkt in de praktijk. Jongeren helpen elkaar met taken, technische problemen, of met momenten van emotionele spanning. Niet om gezien te worden of iets terug te krijgen, maar omdat het goed voelt om er voor een ander te zijn. In deze omgeving leren ze dat vriendelijkheid en zorgzaamheid geen zwakte zijn, maar juist een vorm van innerlijke kracht. Het is een vanzelfsprekende keuze die groeit uit verbondenheid en veiligheid. Wetenschappelijke studies ondersteunen dit beeld. Zo toonden Zeidner & Matthews (2017) aan dat hoogbegaafde jongeren vaak verder gevorderd zijn in hun morele ontwikkeling en prosociaal gedrag, zeker wanneer ze zich veilig en begrepen voelen. Neihart (2002) beschrijft dat hoogbegaafden vaak een sterke innerlijke drang hebben om betekenisvol bij te dragen aan hun omgeving, wat zich uit in empathisch en behulpzaam gedrag. Veiligheid blijkt cruciaal: pas als jongeren niet bang zijn om ‘anders’ te zijn, durven ze hun zachtheid te tonen en hun vriendelijkheid te laten groeien. Het bijzondere van deze vorm van dienstbaarheid is dat het niet alleen de ander helpt, maar ook henzelf. Wanneer ze iemand anders ondersteunen, ervaren ze rust, voldoening en een gevoel van thuiskomen in zichzelf. Hun empathie, ooit een bron van spanning, wordt een geschenk: het geeft hen richting, verbinding en energie. Door te zorgen voor anderen ontdekken ze wie ze werkelijk zijn en wat hun waarden zijn, waardoor vriendelijkheid een krachtige motor van persoonlijke groei wordt. Voor ouders en begeleiders betekent dit dat het belangrijk is om deze natuurlijke empathie te erkennen en te ondersteunen. Benoem vriendelijke handelingen, laat zien dat hulp geven en ontvangen bij elkaar horen, en bespreek samen de kleine momenten van zorg. Zo leren jongeren dat vriendelijkheid niet iets is wat hen leegmaakt, maar iets dat hen juist voedt en versterkt. In een wereld die vaak draait om presteren en snelheid, is vriendelijkheid misschien wel de meest revolutionaire vorm van intelligentie. Bij Mannaz zien we dat onze jongeren dit al lang begrepen hebben.

Vriendelijkheid versterken bij je kind

1. Benoem wat je ziet en voel het samen Wanneer je kind iets aardigs doet, maak het dan zichtbaar: “Wat fijn dat je dat deed” of “Wat lief van je dat je dat zag.” Blijf er even bij stil staan en laat merken dat je het echt waardeert. Zo voelt je kind dat vriendelijkheid iets is wat bij hem of haar hoort als mens, iets dat betekenis geeft, niet alleen iets wat je MOET doen. Het samen benoemen maakt het moment ook voor jou tastbaar: een klein stukje warmte dat jullie beiden meedragen. 2. Laat zien dat geven en ontvangen bij elkaar horen Kinderen leren door wat ze zien. Laat daarom merken dat jij soms ook hulp nodig hebt en dat het helemaal oké is om die aan te nemen. Zo groeit het besef dat vriendelijkheid geen eenrichtingsverkeer is. Het is niet alleen iets dat je doet voor een ander, maar ook iets dat terugkomt, een zachte cirkel van zorg en verbinding. 3. Sta stil bij de kleine momenten van zorgzaamheid Probeer aan het einde van de dag even samen te reflecteren: “Wie was vandaag vriendelijk voor jou?” of “Wat heb jij vandaag voor iemand gedaan?” Niet als toets of verplichting, maar als een zachte uitnodiging om aandacht te hebben voor de kleine, mooie momenten. Juist die kleine gebaren bouwen een innerlijk gevoel van verbinding en maken dat vriendelijkheid vanzelfsprekend wordt.